Erotische zenders als X-Zone (in handen van het Nederlandse Canal+, cq Airbridge/Greenfield), FreeX TV, SexView en Spice Platinum (in handen van Playboy TV International) voldeden in 2003 aan de eis om meer dan 50 % van haar zendtijd aan Europees produkt te wijden. Dit blijkt uit een vandaag bekend gemaakte rapportage van het Commissariaat voor de Media. De quotaregeling komt voort uit de EU-richtlijn ‘televisie zonder grenzen’. 50 % van de zendtijd zonder sport, reclame, homeshopping, sport, spel en nieuws moet Europees zijn; 10 % onafhankelijk Europees geproduceerd waarvan eenderde jonger dan 5 jaar oud is.
Van de in Nederland actieve commerciële zenders met een Nederlandse licentie voldoen GEEN van de generalistische zenders aan het vereiste, zo blijkt uit de rapportages over 2003. SBS 6 en Veronica/Fox Kids behaalden in 2003 beiden met 45 % het hoogste percentage. Bij Net 5 en Yorin daalde het percentage Europees product licht naar resp. 33 % en 36 %. Fox Kids, dat GEEN eigen uitzendlicentie heeft (maar een combinatielicentie met Veronica TV gebruikt) zou als afzonderlijke zender wel aan het quotumsvereiste voldoen. Ook Nickelodoen zond in 2003 onvoldoende Europees produkt uit. Voor muziektelevisiezenders (TMF en The Box) stelt het Commissariaat voor de Media geen inzicht te hebben in de gehele programmering, maar zal per 2004 met een nieuwe rapportagewijze te werken waarbij ook clips worden beoordeeld op hun ‘Europees’ zijn.
Het is opvallend dat erotische zenders zich meestal wèl aan de Europese quotaregeling houden, aangezien deze veelal ontheffing hebben, terwijl de reguliere commerciele zenders niet in staat zijn afdoende Europees te produceren. De erotische zenders zijn alleen tegen betaling verkrijgbaar als abonnee(optie)zenders. De generalistisch commerciele zenders hielden zich wel aan de regel om minimaal 40 % aan Nederlandstalige/Friestalige programmering uit te zenden. Nederland 1, 2 en 3, alsmede de regionale publieke zenders hielden zich met percentages van boven de 80 % ruim aan de Europese quotaregeling.
Vanaf volgend jaar boetes!
De toezichthouder heeft bekend gemaakt per dit jaar wel met boetes te zullen werken bij het niet naleven van o.a. de plicht tot het uitzenden van minimaal de helft van de zendtijd aan Europees produkt. Die kunnen oplopen tot 135.000 euro. Tot nu toe gedoogde het Commissariaat het niet volgen van de regels, dat tot in de wandelgangen van televisiezenders tot de reactie leidde dat zolang er geen sancties bestaan, de zenders zich er niet veel van hoefden aan te trekken. Volgens een woordvoerder kan nu pas tot eventueel santioneren over worden gegaan omdat de omroepen eerst hierover ingelicht dienden te worden en zo redelijkerwijs veranderingen kunnen doorvoeren. Het Commissariaat benadrukte overigens wel dat rekening wordt gehouden met uitkomsten van rapportages van de Europese quota in andere landen. RTL 4 en RTL 5 vallen dankzij hun Luxemburgse status buiten de bevoegdheid van het Commissariaat. Luxemburg heeft nog niet geraporteerd over 2003.
Als reden voor het afwijken van de regels voeren verschillende zenders verschillende redenen op. SBS Broadcasting BV voert aan dat (eigen) promo’s moeten worden meegerekend met de quotaregeling, waardoor de uitkomst anders zou zijn. Voor Net 5 voert SBS aan dat er ‘onvoldoende Europees product beschikbaar is’ aangezien het kanaal een ‘thematisch karakter’ heeft, voor Veronica gaf de organisatie dat 2003 een overgangsjaar was waardoor meer niet-Europees produkt (lees Amerikaans) te zien was. Ook RTL Nederland geeft voor Yorin aan dat er ‘weinig Europese produkties zijn die de doelgroep 20-34 jarigen aanspreken’, waarbij Europese en Nederlandse produkties duur zijn en ‘niet passen binnen het programmabudget van een kleine doelgroepzender als Yorin’. Opvallend is dat RTL Yorin voortaan aanduidt als ‘kleine doelgroepzender’ en dat het ‘budget voor Yorin verminderd is door de slechte economische situatie’. De Europese quotaregeling bestaat er om het Europees produkt te stimuleren en een overmatig Amerikaanse invloeden zowel in de media-industrie (ten koste van een Europese industrie) als in het de culturele beleving van televisiekijken in te dammen.