Minister Laurens Jan Brinkhorst (D66) van Economische Zaken heeft op 15 oktober jl. in een brief aan de Tweede Kamer uitleg gegeven over zijn plannen rondom de splitsing van de Nederlandsche Omroep Zender Maatschappij NV (Nozema NV). Na bestudering door DutchMedia blijkt uit de bijlage bij de brief in een planning dat het de bedoeling was dat de intrekking van de ‘Radio Omroep Zender Wet 1935’ (ROZ-wet) die de inrichting van de huidige Nozema-organisatie onder verantwoording van de minister regelt, op 22 oktober zou geschieden. Het voorstel tot intrekking van de wet is al in 2000 door de toenmalige Tweede Kamer genomen, maar werd om politieke redenen nooit door de Koningin en de achtereenvolgende kabinetten/ministers bekrachtigd.Het is onduidelijk waarom Brinkhorst en de Koningin de intrekking van de ROZ-wet nog steeds niet hebben bekrachtigd.
Inmiddels heeft DutchMedia vernomen dat de Tweede Kamer om een algemeen overleg heeft verzocht met Brinkhorst en verzocht ‘geen onomkeerbare stappen te nemen’ in reactie op de brief van 15 oktober jl. Inmiddels is minister Brinkhorst wegens een ongeluk naar verwachting één à twee weken niet actief als minister, waardoor onduidelijk is hoe de kwestie zal worden voortgezet.
De Tweede Kamer wenst daarbij – volgens aan DutchMedia beschikbaar gestelde documenten – ook te spreken over de situatie bij Digitenne. Nozema NV heeft thans 30 % van dit bedrijf dat zou worden uitgebreid tot 40 % (eveneens voor KPN die het produkt Digitenne inmiddels onder eigen KPN-vlag is gaan aanbieden). Onduidelijk is waarom dit tot op heden niet geëffectueerd is.
In de aangekondigde procedures zou per 1 januari 2005 (na de intrekking van de ROZ-wet) Nozema NV worden omgedoopt tot Nozema Services NV. Daarbij zou Nozema Services NV als een ‘gewone’ NV moeten opereren waarbij de aandelen voor 59 % van de Staat der Nederlanden, 1 % van Radio Nederland Wereldomroep en 40 % van de NOS zijn. Deze onderneming zou dan het ‘zenderexploitantenbedrijf’ moeten worden. Op 1 januari 2005 zou dan een nieuw ‘Mastenbedrijf BV’ moeten zijn opgezet waarin de masten zijn ondergebracht. Daarbij gaat het om masten van meer dan 40 meter, waarbij het de bedoeling is dat Mastenbedrijf BV zoveel mogelijk van deze masten onder beheer en bezit krijgt. Mastenbedrijf BV krijgt een verbod om zelf omroepdiensten aan te bieden en transparant met haar masten moet omgaan. Het Mastenbedrijf BV zal tot 10 januari 2005 onder Nozema Services NV blijven resorteren. Op 10 januari 2005 wordt de Staat der Nederlanden de enige aandeelhouder van Mastenbedrijf BV. Voor dit bedrijf geldt volgens de minister ‘worden alle beleidsmatige besluiten altijd kortgesloten met de minister van Economische Zaken’. Daarbij zal het ministerie van Financiele Zaken de aandeelhoudende rol op zich nemen.
Om tot deze situatie te komen, is het de bedoeling dat na de intrekking van de ROZ-wet de huidige Raad van Beheer (die de directie vormt) onder voorzitterschap van de oud-AVRO directeur Frans Maréchal komt te vervallen. In plaats daarvan zal tot 31 december een nieuwe Raad van Commissarissen worden benoemd met mevr. I Rutgers-van Lingen en mevr. V.A.J.Frissen als door de minister van Economische Zaken voorgedragen personen aangevuld met A. de Ruiter, T.J.J. Schmitz, J. de Vroe, P. Cloo en Cees Vis. Cees Vis is lid van de Raad van Bestuur van de NOS. W.J. Smit zal tot 31 december 2004 statutair directeur worden en is thans ad interim operationeel directeur bij Nozema NV.
Voor Mastenbedrijf BV worden mevr. I Rutgers-van Lingen, A de Ruiter en T.J.J. Schmitz
voorgedragen als leden van de Raad van Commissarissen, waarbij overigens is aangemerkt dat in de voorgelegde overeenkomsten niet is opgenomen dat deze dat ook ‘blijven’ bij Nozema Services NV. Beoogd nieuw statutair directeur van Mastenbedrijf BV is A. van Baarlen voor in ieder geval één jaar. Na 1 januari 2005 zal naar verwachting R. Timmermans als beoogd statutair directeur kunnen aantreden voor Nozema Service NV. Radio Nederland Wereldomroep (1 %), de NOS (40 %) en de Staat krijgen als dividend na de intrekking van ROZ-wet 23 miljoen euro mee.
Voor het verkrijgen van 100 % van Mastenbedrijf BV zal de staat aan Nozema Services NV 3,6 miljoen euro betalen. Het is de bedoeling dat op termijn Nozema Services BV als zenderexploitant verkocht wordt aan ‘een derde’. Volgens de stukken van de minister van EZ zou dit ‘voortvarend’ moeten geschieden. Een termijn koppelt de minister daar echter niet aan. De Staat blijft in de nieuwe situatie ook voor het mastenbedrijf meerderheidsaandeelhouder. In de voorstellen is de voordracht voor alle personen tot stand gekomen in de aandeelhoudersrelatie tussen de Staat (59 %), RNW en de NOS. Opvallend is daarbij dat de statutair directeur ook tot de benoemingsvoordrachten en afspraken behoren, waarmee de minister van Economische Zaken (zelf) ook voor het te verkopen Nozema Service NV aangeeft haar invloed (zoals die thans geldt bij de ROZ-wet) te voren al te hebben vastgelegd en invult. Het aandeel in Digitenne (nu 30 %) is opgenomen bij het te verkopen Nozema Services NV. Bovendien blijft een verstrengeling van belangen meespelen zolang de NOS als publieke landelijke omroep enerzijds aandeelhouder is en zetelt in de Raad van Commissarissen (middels Raad van Bestuur-lid Cees Vis) en anderzijds de grootste klant van Nozema Services NV/Nozema NV is.
De verkoop van Nozema Services NV en de splitsing van Nozema NV is een gevolg van de liberalisering, maar ook een gevolg van een continue voortdurende strijd tussen Nozema NV de commerciële zendersploitant Broadcast Partners over mastgebruik en verstorend marktgedrag. Dit is aan de orde sinds het vrijgeven van de zenderexploitatiemarkt. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) is daarnaast dit jaar bezig met een onderzoek naar de markt voor zenderexploitatie.