Mediaset, het bedrijf waar Silvio Berlusconi’s Fininvest de operationele leiding van heeft moet samen met de publieke omroep Rai één zender digitaliseren in 2008. Daarnaast komen er nieuwe regels in Italië om de dominantie van met name de televisiesector te reguleren. Dit blijkt uit een nieuw wetsvoorstel die de regering Prodi unaniem heeft goedgekeurd op voordracht van communicatieminister Paolo Gentiloni (Margherita) en zal worden voorgelegd aan het Italiaanse parlement. Doel van de nieuwe regels zijn meer openheid, digitalisering en meer pluralisme.

De bedoeling is dat uiterlijk in 2008 (15 maanden na het inwerking treden van de wet) één van de Mediaset-zenders alsmede één van de zenders van de publieke Italiaanse omroep Rai uit de analoge ether zal gaan om alleen nog digitaal (ether, satelliet en IPTV) met uitzendingen door te kunnen gaan. Binnen drie maanden na aanvaarding van de wet moeten Mediaset en Rai kenbaar maken om welke zender het gaat en de frequenties verkopen indien deze zijn aangekocht in het verleden. Officieel wordt dit aangeduidt als geldend voor de omroepbedrijven die drie analoge etherzenders hebben opdat de digitalisering wordt bevorderd. In 2012 is het de bedoeling dat Italië geen analoge televisie meer kent en volledig is gedigitaliseerd.

Om iets te doen aan de dominante positie van met name Mediaset schrijft de nieuwe wet voor dat mediabedrijven die meer dan 45 % van de televisiereclamemarkt (inclusief homeshopping) beheersen hun maximale reclame-hoeveelheid en -omzet verplicht omlaag moeten brengen.
Daarnaast stelt het nieuwe wetsvoorstel dat een bedrijf maximaal 20 % van de digitale frequenties mag bezitten in Italië en dat er een meer onafhankelijk kijkonderzoek moet komen. Verder kondigde de communicatieminister aan een algehele reorganisatie van etherfrequenties te willen realiseren waarbij het verplicht wordt een bedrijfsmatige scheiding te maken tussen de multiplexbeheerder en de omroepbedrijven; gezamenlijk bezit daarvan in één hand blijft wèl mogelijk. Daarnaast zal de Italiaanse breedbandmarkt eveneens gereguleerd worden opdat interoperabiliteit en universele toegankelijkheid komt. Daarmee doelt Gentiloni op de dominantie van met name Telecom Italia. Een andere maatregel die Gentiloni voorstelt is tenslotte het objectiever willen maken van de kijkonderzoeken van het bureau Auditel dat in handen is van de tv-spelers zelf (Mediaset, Rai, Telecom Italia Media).

Italië kent in tegenstelling tot Nederland praktisch geen kabelnetten, maar kijkt in algemene zin vooral televisie via de etherantenne; waarbij digitale satelliet en digitale etherontvangst in opkomst is alsmede IPTV-initiatieven via xDSL netwerken in opkomst zijn. Dit verklaart de strenger wordende regulering op ethertelevisie in Italië. Digitaal wordt via DVB-T in Italië free to air uitgezonden, waarbij Mediaset een pay-per-view aanbod heeft met de Serie A voetbalclubs en films; Telecom Italia Media omvat vooral de Serie B; daarnaast speelt Sky Italia in premiumzin een belangrijke rol op satelliet. Oude regels, zoals het SIC-systeem waarin de mededingsregels dusdanig werden opgerekt, opdat mededing praktisch nooit een probleem zou vormen, alsmede voorwaarden voor een analoge licentie om digitaal te mogen uitzenden, worden geschrapt.

Berlusconi: ‘banditisme en niet langer democratie’

Silvio Berlusconi, oprichter en voorman van zowel de politieke partij Forza Italia alsmede oprichter/aandeelhouder van Fininvest die de operationele lediing over de Mediaset-zenders heeft reageerde woedend op het nieuws. “Ik geloof niet dat dit doorgaat. Ik geloof dit niet omdat het act van banditisme is. Als in dit land een deel van de politieke orde naar de regering gaat en de intentie heeft om de politieke tegenstander middels zijn bedrijven en privébezittingen te raken, dan is dit niet langer een democratie, aldus Berlusconi in een verklaring in alle Italiaanse tv-journaals die ook wees op de resultaten van een oud referendum over het uit de ether halen van een van de Mediaset-zenders.. In de optiek van Berlusconi moet Italië bang zijn van dit centruimlinks dat niet democratisch is.

Alleanza Nazionale (AN), de postfascistische partij die de vorige communicatieministers leverde, reageerde eveneens afwijzend: “een politieke daad tegen centrumrechts” en spreekt van wetten ‘ad personam’. Ex-AN-minister Landolfi zei dat als gesproken wordt van een duopolie de Italiaanse regering werkelijk niet begrijpt
dat de mediamarkt is gewijzgd en er geen sprake meer is van een duopolie. Gasparri, eveneens ex-AN minister voor communicatie naar wie de huidige Communicatiewet is vernoemd zei dat niet alleen naar Italië gekeken moet worden, maar dat de markt tegenwoordig om multinationals gaat. Daarbij wees Gasparri er op dat het nog de vraag is of deze wet het zal halen. Lega Nord, een extreemrechtse alliantiepartner en ex-regeringspartij van Silvio Berlusconi’s Forza Italia spreekt van een ‘regime’, terwijl ook de christendemocratische UDC en andere kleinere coalitiepartners van Forza Italia de nieuwe wetsvoorstellen afwijzen.

Mediaset, het bedrijf dat geraakt wordt doordat één zender verplicht zal moeten digitaliseren (net als de publieke omroep Rai) reageert furieus. Middels een persverklaring stelt het bedrijf waarin Berlusconi’s Fininvest de operationele leiding heeft, dat nadat jarenlang de wetten ‘ad personam’ zijn bekritiseerd, de regering een wet tegen één bedrijf heeft gepresenteerd. Mediaset stelt verder dat het wetsvoorstel geen enkel toekomstperspectief biedt en gebaseerd is op ingrijpen die terugslaat op het verleden. Mediaset zegt daarbij te vertrouwen op de parlemantaire behandeling om wijzigingen aan te brengen in de voorstellen.

Centrumlinks alsmede de regering verdedigt de wet door te stellen dat in de politiek dit soort guerillatermen niet gebruikt hoeven worden, aldus minister Gentiloni. Gentiloni zei wel te begrijpen wie nu een dominante positie heeft, zich aangevallen kan voelen, maar dat dominante posities moeten worden teruggebracht om de markten te openen. Verder verwijst centrumlinks naar de noodzaak om invulling te geven aan de roep om regeulering van de verschillende instituties waaronder de Europese Unie. Italië is door vele instituties op het matje geroepen door haar gebrek aan mediademocratie. Opvallend is dat waar de centrumlinkse partijen soms verdeeld zijn, dat ze bij dit wetsvoorstel ook in het parlement unaniem blijken te zijn. In de senaat heeft de centrumlinkse meerderheid slechts een nipte meerderheid.

Aan regelgeving omtrent het mogen bezitten van (essentiele) mediabedrijven en actief zijn in de politiek wordt vooralsnog geen aandacht besteed. Wèl zal binnenkort nieuwe regelgeving komen voor de inrichting van de publieke omroep Rai die zeker niet naar de beurs zal worden gebracht, zoals de oude wet nog voorzag.