Het lijkt er op dat de NOS (die zichzelf als twee zelfstandige naamwoorden Publieke Omroepen wenst aan te duiden) de eigen wet wenst voor te schrijven. Daarbij zorgend voor een verdere politisering en de instelling van nog meer tussenlagen in het omroepbestel.
Wat is er aan de hand?
In een door de Raad van Bestuur (onder voorzitterschap van CDA’er Harm Bruins Slot) uitgevaardigd persbericht wordt als voldongen feit gepresenteerd dat
‘De Raad van Bestuur van de Publieke Omroep wordt versterkt en de Raad van Toezicht wordt omgezet in een ‘Raad van Commissarissen’. Dit is het resultaat van overleg dat de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht hebben gevoerd over de toekomst van de Publieke Omroep.’
De NOS gaat hierbij volledig voorbij aan de wetgever. Immers de instituties Raad van Bestuur en Raad van Toezicht zijn bij wet ingesteld en aldus behoort de instellingsbevoegdheid en daarmee de omvormingsbevoegdheid tot het Nederlandse parlement. Blijkbaar wil Bruins Slot c.s. voor eigen parlement spelen.
Samen met de omroepverenigingen wordt gekozen voor een model waarin politieke invloed, verdere verzuiling en nieuwe overlegstructuren hun intrede doen. De omroepvoorzitters worden immers ondergebracht in een College van Voorzitters (CVV). Die krijgen een bepaalde nader te definieren taak. De nieuwe Raad van Commissarissen dienen uit louter zogeheten ‘kroonleden’ te bestaan. Nu is een minderheid van de Raad van Toezicht hier mee samengesteld, maar de meerderheid vormen omroepvooriztters. Door een Raad van Commissarissen in te stellen wordt het landelijke publieke omroepbestel direct politiek stuurbaar. Immers de Raad van Commissarissen wordt door de staatssecretaris/minister benoemd die op haar beurt de Raad van Bestuur direct instelt (die benoeming is overigens nu ook politiek gecontroleerd!). Daarnaast benoemt doortrapt de Raad van Bestuur de NOS-directie die op haar beurt hoofdredacteuren van o.a. het NOS-Journaal en NOS Radio 1 Journaal benoemen. De wens van velen is toch juist de publieke omroepsector op afstand van de politiek te zetten?
Daarnaast worden netdirecties ingesteld die de (eind)bevoegdheden van de netcoördinatoren overnemen. Deze netdirecties worden gevormd door de directeuren van omroepverenigingen samen met een netcöordinator. Die netdirecties krijgen meer armslag dan de huidige netcoördinatoren, waarmee de ‘macht’ terug is bij omroepverenigingen en nieuwe bureaucratische overlegorganen in het leven worden geroepen. Tegelijkertijd wordt de netcoördinator waarschijnlijk gebonden aan de vergaderingen van de netdirecties. Kortom de macht terug bij omroepverenigingen op zenderniveau.
De voorstellen lijken sterk op een ‘terug naar af’ variant. De Raad van Bestuur en Raad van Toezicht van de NOS zoeken getuige deze stappen krampachtig naar modellen waarin het spreken over afschaffing van omroepverenigingen niet meer aan de orde zou zijn. Het afschaffen van omroepverenigingen is blijkbaar met uitzondering van de AVRO en VARA een onbespreekbaar onderwerp te Hilversum anno 2003. Wellicht dat het parlement die er over gaat, hier wèl werk van kan maken. Hoe? Door de creatie van een van de politiek afstaand unitair publiek omroepbestel mèt interne pluriformiteit op zenderniveau zonder het bureaucratische niet werkbare geldvretende, zeer intransparant en moeilijk controleerbare omroepverenigingenstelsel dat bovendien zeer kwetsbaar lijkt voor nepotisme.
P.s. bij navraag corrigeert een NOS-voorlichter een en ander door – in tegenstelling tot het (zwart op wit afgedrukte) persbericht dat door vele media is overgenomen – te stellen dat het toch eigenlijk een advies is voor de WRR (Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid) en de visitatiecommissie…