COLUMN – Televisie staat bekend als massamedium. Publieke zenders worden door de overheid middels belastingmidddelen gefinancierd die elke burger betaalt opdat de publieke omroepen (landelijk, lokaal, regionaal) hun publieke taken kunnen uitvoeren. In ruil daarvoor is de algemene stelregel in alle landen ter wereld waar publieke (ook wel ‘openbare’ omroep genoemd) radio en televisie bestaat, dat deze in ieder geval vrij beschikbaar is. Immers de burger betaalt al belastingen waardoor het logisch is dat de uitzendingen en de distributie reeds gefinancierd is. Voor commerciële generalistische omroep die een zo groot mogelijk publiek wenst te bereiken, geldt meestal hetzelfde: als de zender haar publiek wil bereiken, zal het zelf moeten betalen voor de zendernetwerken om haar publiek te bereiken die de reclame dan moet verteren. Of het nu om BBC Two (Verenigd Koninkrijk), Rai Tre (Italië), ZDF (Duitsland), RTL (Duitsland), TF 1 (Frankrijk), ITV 1 (Verenigd Koninkrijk), Nederland 2 (Nederland) of SBS 6 (Nederland) gaat, het principe is telkens gelijk.
Nederland vormt daar in Europa samen met België (zowel Vlaanderen als Franstalig België) een anomalie. Een anomalie omdat de kabeldichtheid zo groot is waardoor ethertelevisie (zowel analoog als digitaal) sinds de jaren tachtig nauwelijks een rol van betekenis speelt. In België is het zelfs onmogelijk om zonder de betaling van maandelijkse kosten zowel de publieke als commerciële generalistische televisiestations te ontvangen. De VRT en de RTBF zenden als publieke omroepen met hun vier televisiestations zowel analoog alsmede in DVB-T wèl ongecodeerd (Free to air) uit voor diegenen die geen kabel wensen of kunnen nemen.
En de Nederlandse ether?
Nederland 1,2 en 3 zenden ongecodeerd uit via de ether in analoge vorm. In digitale vorm (DVB-T) heeft de NOS hiertoe ook een eigen licentie. Deze is (technisch) ondergebracht bij Digitenne die het zelf alsmede via KPN als gecodeerd produkt verkoopt aan consumenten. Dit gebeurt tot nu alleen in de Randstad, wachtend op uitbreiding van dekking. Nederland 2 is bij wijze van uitzondering tot nader order ongecodeerd (free to air) in DVB-T te ontvangen. De NOS wil omwille van kostenbesparingen kijken of bij afschakeling van de analoge zenders die (gecodeerde) situatie voort kan blijven bestaan. Analoge uitzendingen zouden dan vervallen en voor etherontvangst zal de kijker moeten betalen. Om de generalistische omroepen te ontvangen die met reclame massa’s wensen te bereiken (RTL 4 en SBS 6 e.d.), dient sowieso via DVB-T betaald te worden. Hoe anders is dit in bijna elk Europees land met DVB-T…. Of het nu Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Italië of per maart 2005 Frankrijk betreft: de publieke en generalistische commerciële omroep is free to air te ontvangen! Of de signalen analoog of digitaal worden verspreid, dat doet er met andere woorden niet toe….
Satelliet!?
Tot nu toe is de uitzending van de generalistische commerciële omroepen alsmede de publieke zenders semi-gratis op satelliet. Weliswaar is een investering voor de apparatuur en de smartcard benodigd, maar GEEN abonnementstarief. Hier komt wellicht verandering in. Canal Digitaal Satelliet (CDS), de enige Nederlandse satellietaanbieder heeft contracten met de NOS, RTL Nederland en SBS Broadcasting BV gesloten voor de satellietverspreiding van hun signaal. Voor RTL Nederland (met RTL 4 en RTL 5 vanuit Luxemburg) en SBS Broadcasting BV zijn deze satellietuitzendingen tegelijkertijd de aanlevering van haar signalen naar kabelkopostations. Zoals bij elk bedrijf wordt gekeken naar kostenbesparingen. Bovendien dreigen rechthebbenden (veelal op dubieuze wijze) Canal Digitaal Satelliet en de omroepen met claims als zou deze extra rechten moeten afdragen, ook al zenden deze kanalen al sinds 1996 op deze wijze uit. En aldus blijkt dat gezocht wordt naar nieuwe besparingsposten en nieuwe inkomstenstromen. En dan blijkt dat gesproken wordt over de invoering van een abonnementstarief op satelliet van het pakket van de publieke en commerciële zenders. Thans betalen de satelliethuishoudens niet voor het pakket van publieke en commerciele zenders, terwijl 20 % een betaald abonnement heeft op een betaalpakket bij CDS. 460.000 huishoudens betaalt met andere woorden niet voor satellietontvangst.
Kabel?!
De kabel is een gesloten infrastructuur en netwerk. Daardoor is een tarief van toepassing. De kabel is in een continu doorgaand proces bezig haar tarieven te verhogen. Terwijl de kabel oorspronkelijk als Centrale Antenne Inrichting functioneerde, is na de verkoop van het overgrote deel van de netten het r/tv tarief explosief gestegen. Terwijl de REKAM (Gouda e.d.) nog op de ‘oude’ tariefswijze als publieke exploitant circa 7,15 euro per maand berekent, is het UPC-tarief inmiddels 15,20 euro per maand en rekent Casema per januari 2005 eveneens zo’n 15 euro per maand (nu nog 13,30 euro per maand). Essent Kabelcom rekent nu nog 13,71 euro per maand, de nieuwe Essent-tarieven voor volgend jaar zijn nog onbekend. Aangezien kabelexploitanten een bepaalde systematiek hanteren, waarbij deze (duidelijk) gezamenlijk optrekken en geen concurrenten van elkaar zijn, is aannemelijk dat over tarieven met elkaar gesproken wordt. Aangezien kabelaars zich veelal niet als nutsbedrijf wensen te afficheren maar (logischerwijs) als commercieel communicatiebedrijf, is te verwachten dat de aansluiting nog duurder zal worden, ook al kijkt meer dan 90 % televisie via de kabel. Toezichthouders en politici staan aan de zijlijn, zo blijkt vaak.
Publieke & commerciële betaaltelevisie?!
Als generalistische commerciële zenders zouden kiezen voor alleen betaalmodelen is dat uiteraard een vrij ondernemerskeuze. De economisch logische vraag waarom een burger zou moeten betalen voor met reclame overvoerde televisie is echter een andere. Piraterij en andersoortige vormen van zoektocht naar diezelfde content kan dan eerder de kop opduiken. De consument kan zoeken naar de goedkoopste ontvangstwijze, waardoor de satelliethuishoudens met name naar alternatieven kunnen kijken.
Voor de publieke zenders is een ander discussiepunt aan de orde. De NOS wenst waarschijnlijk een wetswijziging waarbij ze niet langer verplicht ongecodeerd hoeven te zijn en ook tegen betaling kunnen uitzenden. Voor de publieke omroepsector wordt bij een betaaltelevisiemodel gewild en ongewild belastinggeld die bij de afschaffing van de omroepbijdragen is opgenomen gebruikt zonder dat de belastingbetaler er iets voor terug hoeft te zien. Als personen Nederland 1, 2 en 3 niet meer vrij kunnen ontvangen en daartoe ook geen wens hebben, zouden deze personen ook een korting moeten kunnen claimen op hun belastingformulier. Immers met gekoppelde bestanden van Canal Digitaal Satelliet, Digitenne/KPN en de kabelaars is na te gaan dat iemand GEEN ontvangst heeft en blijkbaar geen interesse hiertoe heeft. Aldus kan tot restitutie worden overgegaan.
De vraag is of dat wenselijk is. Als een publieke omroep van en voor iedereen wil zijn (zoals de NOS pretendeert), is het meer dan logisch dat deze ook de middelen betaalt om via de digitale ether (DVB-T) en satelliet (DVB-S) beschikbaar te zijn, alsmede via internet. Uitzending via internet kan dankzij domeinnummers per land worden afgeschermd, zodat providers niet als gesloten netwerken telkens het publieke omroepgoed kunnen claimen, zoals nu af en toe gebeurt. De kosten van deze distributievormen zijn aanzienlijk minder dan de huidige analoge uitzending waarover steeds gediscusseerd wordt. De Nederlandse regering durf echter met zo weinig (exclusieve) etherhuishoudens tot nu toe geen knopen hierover door te hakken. In Berlijn werd voor een aanzienlijk hoger percentage de analoge etherdistributie succesvol uitgefaseerd.
Het is abnormaal dat nu al in de grensgebieden in Limburg en Oost-Gelderland het Duitse aanbod vrij ontvangen kan worden, evenals in grensgebieden in Zeeland, Noord-Brabant en Limburg van de DVB-T VRT signalen. terwijl indien Digitenne/KPN haar aanbod aldaar zal uitrollen, betaald moet worden voor in sommige gevallen dezelfde zenders!
Kostenvergelijking buitenland?!
De vergelijking met een buitenland voor de ontvangstkosten voor televisie lopen zoals eerder uiteengezet straks met Nederland steeds verder uiteen. Als voor het grootste deel van de Nederlandse huishoudens het meer dan normaal is om meer dan 182 euro per jaar te betalen voor RTL 4-ontvangst, kijkt een Brit voor het gelijksoortige ITV 1 gratis, een Fransman kosteloos naar TF 1 en een Duitser kosteloos naar het zusje RTL. En de grap is dat diegene die zeer dicht bij het RTL 4-hoofdkantoor woont, ook gratis naar RTL 4 kan kijken. Maar dat is dan te Kirchberg, Luxemburg en niet bij het Hilversumse Mediapark!
De publieke omroep als betaaltelevisie via satelliet en ether is met andere woorden vanuit deze redeneringen onwenselijk, nog los van het gegeven dat met invoering van betaling voor Nederland 1, 2 en 3, RTL 4, RTL 5, SBS 6, Net 5, TMF en Veronica/Fox Kids op satelliet meer dan 460.000 huishoudens waarschijnlijk niet al te vrolijk zullen worden van dit soort intenties. Kortom: RTL Nederland, NOS, SBS Broadcasting BV: lost u het samen met Canal Digitaal Satelliet onderling op zonder de kosten bij de kijker neer te leggen die u niet als klant beschouwt.