Het voorkeursrecht van de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) voor het verkrijgen van met name uitzendrechten op sportwedstrijden waaronder competitievoetbal, bekerwedstrijden en internationale sportevenementen komt te vervallen als het aan de regering. Dit blijkt uit de eind vorig week bij de Tweede Kamer ingediende wetsvoorstellen aangaande de implementatie van de nieuwe Europese televisierichtlijn die de naam “Audiovisuele Mediadiensten richtlijn” (AMVD) heeft meegekregen. De bedoeling is dat de wetgeving nog voor het einde van dit jaar van kracht wordt, als de Tweede Kamer en daarna de Eerste Kamer accoord is gegaan met de voorgestelde wetswijzigingen. Indien dat niet het geval is, wordt de EU-richtlijn automatisch per 20 december van kracht.
Tot nu toe is het wettelijk zo dat dat commerciële zenders die bepaalde sportuitzendrechten willen kopen, verplicht zijn een voorkeursrecht door de NOS te moeten laten uitoefenen. Volgens de regering was na uitspraken van de rechter en het Commissariaat voor de Media en advies van de Raad van State het nodig deze wetgeving aan te passen. In 2005 spande de NOS procedures aan tegen het toenmalige Talpa TV om op basis van die wetsartikelen te voorkomen dat Talpa TV destijds de samenvattingen van het Eredivisie-voetbal kon verkrijgen. De NOS slaagde daar destijds niet in; in 2007 concludeerde de rechtbank Amsterdam dat het bewuste wetsartikel geen (afdwingbare) verplichting bevat voor commerciele zenders om met de NOS te moeten onderhandelen over sublicenties en dat daar evenmin een positief onderhandelingsreultaat is opgenomen. Daarbij stelde de rechtbank dat dat ‘in redelijkheid’ het niet mogelijk is om uit de wetsartikel een verplichting op een recht te kunnen opmaken.
Het heeft desalniettemin circa 4 jaar geduurd voordat de wetgever het initiatief heeft genomen de wet hierop aan te passen. In plaats van het voorkeursrecht komt er op basis van de nieuwe EU-richtlijn AMVD een wettelijke verplichting voor tv-zenders die evenementen uit de evenementenlijst uitzenden, om 90 seconden beschikbaar te stellen aan alle zenders uit de Europese Unie die daar om vragen ten behoeve van dagelijkse nieuwsprogramma’s. Daarvoor mogen de zenders die de rechtenhouden,niet meer dan de ‘extra kosten die rechtstreeks voortkomen uit het verschaffen van toegang tot het signaal’, vragen. Het gaat hierbij om o.a. het WK en EK-Voetbal, interlandvoetbalwedstrijden, Champions League, UEFA Cup voetbalwedstrijden, WK, EK-schaatsen, Wimbledon-tennis, Roland Garros, Eurovisie-songfestival, Olympische Spelen, de Tour de France, de samenvattingen van de Eredivisie en andere evenementen waaronder Pinkpop.
Verder is opvallend dat door de nieuwe EU-richtlijn er een verplichting komt voor On-demand diensten oftewel “niet-lineaire televisiediensten” om zich aan de Mediawettelijke bepalingen te houden, wordt het begrip ‘redactionele verantwoordelijkheid’ als juridische term ingevoerd en wordt produktplaatsing wettelijk na 19 december gereguleerd toegestaan voor licht amusement, films, series, sport, uitgezonderd kinderprogramma’s voor onder de 12 jaar. Ook mogen niet-gedramatiseerde documentaires en religieuze programma’s voortaan vaker dan eens per 30 minuten worden onderbroken. Reclame voor produkten met ‘hoge schadelijkheid voor het mileu’ wordt voortaan verboden
Er komt een regime waardoor U-bochtconstructies moeilijker worden. Met name RTL kan hier last van krijgen. Dan gaat het om ‘algemeen maatschappelijke’ belangen. De regering denkt aan verplichtingen tot ondertiteling en alcoholreclameverboden e.d. Volgens de regering hoeft de Mediawet er niet op te worden aangepast maar kan implementatie door ‘feitelijk handelen’ plaats vinden. Als tv-zenders zoals RTL 4, RTL 5, RTL 7 en RTL 8 omwille van het omzeilen van ‘strengere’ voorschriften in een andere EU-lidstaat is gevestigd (lees Luxemburg), maar zich volledig of hoofdzakelijk op Nederland richt, dan kan het ‘passende maatregelen’ nemen tegen betrokken omroeporganisaties. Het moet dan gaan om regels die van ‘algemeen maatschappelijk belang’ zijn. Overigens zijn niet alleen de RTL-zender met buitenlandse uitzendlicenties actief in Nederland. Ook zenders als Discovery Channel, Hallmark Channel, National Geographic Channel, Sci Fi, MGM Channel en Zone Horror die zich met Nederlandse versies op Nederland richten, onttrekken zich middels Britse uitzendlicenties aan het Nederlands mediawettelijk ‘regime’ en daarmee het toezicht door het Commissariaat voor de Media. Alhoewel RTL verklaart heeft zich wat betreft minderjarigen-regulering, Kijkwijzer en reclame-code-commissieregels te conformeren aan de Nederlandse regels, doet ze dat tot nu toe niet wat betreft verplichtingen aangaande ondertiteling voor doven en slechthorenden. Nederlands gelicenceerde commerciele zenders moeten sedert 1 januari jl. 25 % van hun Nederlandse produkties voorzien van ondertiteling; dit loopt op tot 50 % per 1 januari 2011. De genoemde zenders met een Britse uitzendlicentie hebben overigens niet of nauwelijks Nederlandse producties.