COLUMN – FunX heeft zich wel heel merkwaardig opgesteld na het antwoord op een brief van PvdA-kamerlid Martijn van Dam van D66 minister Laurens Jan Brinkhorst. Natuurlijk zal FunX niet verbaasd zijn over het antwoord en is de teleurstelling daar. Maar FunX gaat verder en trekt de integriteit van D66-minister Brinkhorst in twijfel omtrent gedocumenteerde toegeziggingen door te beginnen over achterkamers. Wat doe je immers als je het niet ergens niet mee eens bent? Je gaat de informatie waar meningen op gebaseerd zijn in twijfel trekken. Aangezien het hier om een minister gaat, behoort die de Tweede Kamer correct te informeren, althans zo hebben we dat in dit land afgesproken. FunX heeft een claim bij de Tweede Kamer neergelegd. Een claim, politiek of niet, betekent dat je van mening bent dat je een vordering ergens op kan leggen, je er aanspraak op kan maken, oftewel je eist het. De claim is gebaseerd op het beleid van D66’er Medy van der Laan om FunX te ondersteunen en de positieve uitkomsten van een aantal adviserende instellingen.

In de brief meldt Brinkhorst dat er weliswaar frequenties beschikbaar zijn voor invulling van de commerciële en publieke omroep (o.a. ter ‘reparatie/verbetering’ van de dekking van de bestaande kavels), maar niet bestemd zijn voor FunX. Handig manoevrerend heeft Stegeman daarbij op voorhand de stelling ingenomen om de officiële uitlatingen D66’er Medy van der Laan zo te intepreteren dat daar een frequentieclaim bij collega D66’er Binkhorst kan worden gedeponeerd. Interessant is dan ook om te zien dat Brinkhorst de frequentiebrief mede namens de mediastaatssecretaris – en D66 partijgenoot – Van der Laan is verstuurd. Nu de regering de door de PvdA gevraagde frequenties heeft afgewezen is het interessant om te zien hoe FunX de komende periode waarschijnlijk zal trachten de Tweede Kamer te bewegen de claim te zien realiseren.

Dat Brinkhorst zijn huiswerk heeft gedaan blijkt uit de voetnoten in de brief die Brinkhorst aan de Tweede Kamer stuurde. In het aanvraagdocument bij de herverdeling van commerciele radiofrequenties in mei 2003 is vastgelegd dat een beperkt aantal FM restfrequenties voor de niet landelijke commerciële omroepen nog zou worden verdeeld. Bovendien heeft de minister van Economische Zaken in juli 2005 gemeld aan de Tweede Kamer dat deze bezig is met een plan van aanpak om ontvangstklachten op te lossen van de verschillende publieke zenders. Brinkhorst meldde dit in antwoord op een vraag van het PvdA-kamerlid Martijn van Dam die zich toen zorgen maakte over de dekking van de lokale omroepen en de (landelijke) publieke zenders. Van Dam die vroeg om inzet van FunX op deze frequenties, behoudt er met andere woorden een wel heel dubbele agenda op na met zijn vraagstelling. Op 6 juli 2005 heeft minister Brinkhorst eveneens voor de 9 landelijke commerciële FM-ether-omroepen het voornemen bekend gemaakt om steunzenders te verlenen. Bovendien is algemeen bekend dat er convenantafspraken bestaan die in een ‘Taskforce NVCR’ zijn gemaakt en een soortgelijke procedure met betrekking tot de regionale commerciele zenders alsmede de lokale publieke omroepen in gang is gezet. Hoe FunX-directeur Willem Stegeman er dan ook bij komt dat het een vreemde zaak is en zich afvraagt in welke achterkamers dit besloten is, is buiten de orde voor een publieke radiodirecteur en past Stegeman dan ook niet. FunX beschikt overigens over vier FM-frequenties in de vier grote Randstad-steden en zendt via de NOS (Stichting Colorful Radio) in samenwerking met BNN landelijk uit via de kabel, internet en satelliet. Formeel is laatstgenoemde een tijdelijk project, aangezien de samenwerking initieel tot maart loopt.

Logischer was dan ook geweest als de FunX directeur publiekelijk de optimalisatie had aangegrepen om in zijn kerngebieden te claimen dat de eigen zenders goed functioneren en geeoptimaliseerd worden. Dat is immers een terechte claim op toegewezen frequenties die goed behoren te werken, net als andere zenders hebben gedaan. Immers het is bekend dat de Amsterdamse en Utrechtse frequenties van FunX niet de beste dekking geven in beide steden. Maar hier heeft Stegeman de Tweede Kamer niet op aangesproken, terwijl daar de kern van de huidige FunX opdracht ligt.

Noch de Nederlandse Omroep Stichting (NOS als landelijke publieke omroep), noch FunX BV hebben tegen het verlenen van de optimalisatiezenders voor de commerciele omroep en de nieuwe regionale commerciele licentieafgifte bezwaar ingediend.Alhoewel de Raad van Bestuur van de NOS op de hoogte is van de frequentieclaims door FunX BV, wordt die vraag niet ondertekend door die NOS-Raad van Bestuur, en dat is eveneens merkwaardig. Het is overigens de NOS Raad van Bestuur die de afgelopen twee jaar extra frequenties heeft gevraagd (en grotendeels verkregen) voor dekkingsproblemen van Radio 1, 2, 3FM en 4.

Het is dus FunX BV die de claim neerlegt om landelijker te kunnen opereren via de ether. Daarmee stelt FunX BV als dochter van een stichting van de vier lokale publieke omroepen uit de vier grote Randstadsteden (G4 Radio) dat het – zonder de handtekening van de NOS Raad van Bestuur – de taakopdracht van de publieke landelijke omroep nadere invulling wil geven. Maar nergens is dit gedefinieerd, anders dan dat FunX dit zo ‘interpreteert’! Of wil FunX op deze wijze voor de Raad van Bestuur haar diensten aanbieden? Immers de vergunningen zouden op naam van de NOS moeten komen! Het inmiddels ingetrokken idee van de Raad van Bestuur van de NOS om Radio 4 om te vormen tot FunX en de klassieke muziek alleen nog op de kabel/satelliet/internet een plek te geven, heeft de NOS Raad van Bestuur van tafel gehaald, al dan niet onder druk van o.a. een bijna kamerbrede (wederom door PvdA’er Martijn van Dam) ingediende en aanvaarde kamermotie.

De staatssecretaris van OC&W, D66’er Medy van der Laan schreef nergens in haar mediabrief dat FunX een bredere etherdistributie behoort te krijgen. Wèl schrijft Van der Laan dat zij verbeterpunten voor onder meer jongeren en jongeren van allochtone afkomst die breed worden ingezet in de meerjarenbegroting van de Nederlandse Omroep Stichting (NOS) een blijvend punt van aandacht acht. Daarbij stelt Van der Laan eveneens dat een “voortdurende inspanning van alle omroepinstellingen” van belang is om jongeren en jong volwassenen te bereiken. Ook stelde staatssecretaris Van der Laan dat de “kennis bij FunX met betrekking tot jongeren met een minderhedenachtergrond bruikbaar is in een breder perspectief en voor de landelijke publieke omroep zeer nuttig is. ” Dat zou ook uitgelegd kunnen worden dat daarmee op alle bestaande (hoofd)netten van de publieke landelijke omroep het geval moet zijn en daarop ingezet behoort te worden. De Raad van Bestuur van de NOS zou er bijvoorbeeld voor kunnen kiezen om op Radio 3FM (met een FM-etherdekking van meer dan 99,3 %) de muziek en informatie waar FunX de bredere ambitie voor heeft, een plek te geven!

Doordat in Nederland de publieke omroep op nationaal, regionaal en lokaal niveau is georganiseerd, neemt deze een naar verhouding veel groter frequentiespectrum in dan in de meeste andere landen. Nergens in Europa is een zo groot deel van de FM-band nationaal gereserveerd voor de lokale publieke omroep (104.9-107.9 MHz). Dit is verklaarbaar door het stelsel. Dat het onmogelijk is om binnen dit stelsel de FunX doelstellingen te realiseren is onjuist. Het gaat er dan om dat politiek en omroepen het erover een geraken dat dit mogelijk moet worden. Hier gaat FunX gemakshalve door de ingewikkelde organisatiestructuren aan voorbij. Immers daarmee zou het anders bepaalde vastgeroeste organisaties voor het hoofd stoten! Als FunX in alle middelgrote en grotere steden een seminationale dekking zou verkrijgen, komt de vraag op waarom wel voor FunX en niet voor bijvoorbeeld 24 uur per dag een publieke jazz-zender of een publieke ouderenzender? Deze hebben immers evenveel rechten! Daarvoor is in de kern de landelijke publieke omroep opgezet die volgens de taakopdracht ook die doelgroepen moet bedienen op de haar ter beschikking staande frequenties. Daar nog behoort te worden vermeld dat FunX via DAB (kwaliteit MPEG1, Layer II, 128 kbit/s) dankzij de samenwerking met BNN en de NOS landelijk uitzendt en blijkbaar gelooft in dat medium. En toch wordt DAB niet echt gepromoot. De mediawereld is dan ook niet dusdanig veranderd ten opzichte van 4 à 5 jaar geleden, toen na de politieke discussie omtrent een zesde landelijke publieke radiozender in de ether, besloten werd dit niet te doen en dit in de vier grote steden middels FunX te laten doen en daarmee ook de conclusie kan worden getrokken dat een en ander binnen het bestaande spectrum meer aandacht moet krijgen!