De Partij van de Arbeid (PvdA) wil dat omroepverenigingen in het publieke landelijke omroepbestel weer verantwoordelijk worden voor de programmering van de zenders. Daarmee wil de PvdA het model van de publieke landelijke omroep zo organiseren opdat omroepverenigingen en andere maatschappelijke organisaties een ‘concessie’ krijgen die ‘in het verlengde ligt van de hoofdopdracht en verantwoordelijk worden voor de programma’s en de programmering van de zender’. De NOS Raad van Bestuur zou dan concessiegever worden van netten. Sinds 1 september 2005 is de NOS Raad van Bestuur – dankzij een doorgevoerde wetswijziging – juist met een Raad van Toezicht (voor het eerst) zonder omroepverenigingen verantwoordelijk geworden voor de programmering van de publieke landelijke tv- en radionetten. Ook het CDA wil omroepverenigingen wil de rol van omroepverenigingen meer verankerd zien.
Reclame mag in de optiek van het PvdA-concept-verkiezingsprogramma een bron van inkomsten zijn, maar mag ‘niet afhankelijk daarvan’ zijn in de programmering. Reclame verwerkt in programma’s verwerpt de PvdA. De ‘hoofdopdracht’ van de publieke omroep in Nederland moet door de politiek bepaald worden – zo stelt de PvdA – waarbij kwaliteit, pluriformiteit, maatschappelijke actualiteit en onafhankelijkheid de pijlers van de hoofdopdracht aan de publieke omroep moeten zijn. De PvdA wil dat daarbij een ‘brede doelgroep’ wordt bereikt en dit kan men ‘alleen waarmaken als hij ook de gelegenheid heeft mee te dingen naar de uitzendrechten van grote (sportieve) evenementen’. Op dit punt – alsmede het punt van reclame – sluit de PvdA aan bij het nieuwe VVD-mediastandpunt zoals verwoord in het VVD-conceptprogramma. Waar de VVD echter 100 miljoen wil laten bezuinigen bij de publieke landelijke omroep wil de PvdA het budget met 10 % verhogen om de ‘afhankelijkheid van reclame te verminderen’.
‘Sociale cohesie en stimuleren van burgerschup’ moet als het aan de PvdA ligt als ontmoetingsplaats voor alle burgers gecreëerd worden door de publieke landelijke omroep. De financiering van het (algehele) publieke omroepbestel moet voor lange termijn worden gewaarborgd ‘om te voorkomen dat de politiek zich steeds gedetailleerder met de publieke omroep gaat bezighouden’, aldus het PvdA-programma dat overigens net als bij de VVD niet rept over telecommunicatie, digitalisering of kabel. Wel stelt de PvdA dat zenders hun verantwoordelijkheid moeten nemen met betrekking tot programma’s waarin de grenzen van ranzigheid dicht worden genaderd.
COMMENTAAR
Het standpunt van de grote sociaal-democratische politieke partij komt op de dag voor de invoering van het zogeheten programmeermodel voor Nederland 1, 2 en 3 en staat daar haaks op. De NOS Raad van Bestuur en de belangrijkste gemandateerde televisiezenderoördinator Ton van Dijk beweren juist dat met het ingevoerde model meer vanuit de kijker dan vanuit omroepverenigingen en programma’s wordt gedacht. Programma’s worden in hun optiek voor kijkers gemaakt en niet voor omroepverenigingen. Indien het CDA en de PvdA samen een meerderheid zullen behalen na verkiezingen en de regering zullen vormen, is de kans reëel dat het morgen ingevoerde model opnieuw volledig anders zal worden ingericht met alle gevolgen van dien: terug in de tijd! De vraag blijft waarom grote politieke partijen niet durven af te rekenen met niet meer bestaande zuilen die hun eigen doel en achtergrond steeds proberen te heruitvinden om te kunnen voortbestaan. Weliswaar hebben ze met een minderheidsafspiegeling der bevolking veel leden van gemonopoliseerde omroepbladen, maar het niet publieke Veronica heeft met de meeste leden aangetoond dat het vooral omroepbladleden zijn. Om te komen tot een echt publiek onafhankelijk pluriform landelijk representatief omroepbestel zonder een intern politiek systeem van publiek gefinancierde omroepverenigingen en zonder de Stichting Ether Reclame is politieke lef nodig. Hoe kan de afhankelijkheid van reclame worden gemeden als twee van de drie leden van de NOS Raad van Bestuur – die dus de programmering opstellen – ook zitting nemen in het bestuur van de STER die als doel heeft zoveel mogelijk reclame binnen te halen?
Als de VRT, ARD/ZDF en BBC het kunnen, waarom kan het dan niet in Nederland? In 1947 werden omroepverenigingen weer ‘in ere hersteld’ na een felle discussie. 60 jaar later wordt deze discussie nog steeds gevoerd. Ook over 60 jaar?!