Media adviseur Peter Jelgersma (65) en voormalig OCW-topambtenaar Harry Kramer (59) hebben vorige week hun plan om tv-zenders zelf kale kabelcapaciteit te laten afnemen en verkopen geopenbaard. Eerder lekte een (concept)plan ‘DPCO’ waaraan commerciele omroepen en initieel ook de landelijke publieke omroep deelnamen, via Planet Multimedia uit.

Jelgersma en Kramer menen dat het met hun plan mogelijk is de kabeltelevisiekijker goedkoper te laten uitzien. Dit menen de initiatiefnemers te kunnen realiseren door het direct huren van kale kabelcapaciteit, omdat dan een standaardpakketprijs kan worden geboden ‘in de richting’ van 10 euro per maand. Thans is het geharmoniseerde standaardpakkettarief bij UPC en Zesko Holding (Casema, Multikabel, @Home) resp. 16,05 euro per maand en 15,56 euro per maand. UPC en Zesko Holding bedienen gezamenlijk 91 % van de Nederlandse kabelhuishoudens. Peter Jelgersma stelt dat satellietontvangst (circa 10 % van de Nederlandse huishoudens) en Digitenne van KPN (circa 4 % van de Nederlandse huishoudens) zijn en blijven kleinere spelers omdat ze alleen digitale televisie aanbieden; IPTV- en glasvezelaanbieders zijn nu nog nichespelers, maar kunnen uiteindelijk op lange termijn volgens Jelgersma wel spelers van betekenis. De gezamenlijke kabelaars bedienen 88,2 % van de Nederlandse huishoudens.

Jelgersma stelt dat bij analoge kabeltelevisie het grote voordeel is dat (meerdere) televisies direct aangesloten kunnen worden. Dit voordeel is in de optiek van Jelgersma zo essentieel dat dit daarmee hèt kernprodukt van de kabel is, als gevolg waarvan concurrentie moeilijk is, zelfs al geeft KPN op één Digitenne-abonnement drie smartcards mee. “Analoge kabelradio en -televisie is het brood van de kabelsector. Ik geloof niet dat digitale televisie thans een substituut is voor analoge televisie. Digitale televisie is op dit moment een aanvulling op analoge televisie, zeker als je ziet hoeveel analoge televisietoestellen er in een huishouden staan. De kabel zal dan ook altijd een analoog aanbod houden, ook al zal dat misschien tot maximaal 15 (meest bekeken) zenders beperkt worden. Pas 15 a 20 jaar na dato van de verkoop van het laatste analoge televisietoestel verwacht ik dat digitaal analoog kan vervangen. En de kabel heeft als enige infrastructuur de kracht van analoog,” aldus Jelgersma.

“Wel concurrenten, geen competitie…”

In de optiek van Jelgersma houdt branche-organisatie NLKabel (voorheen bekend als VECAI) de markt de stelling voor dat louter door de simpele aanwezigheid van concurrenten er ook concurrentie plaatsvindt. NLKabel vertegenwoordigd kabelaars als UPC en Zesko Holding. “Er zijn wel concurrenten, maar dat betekent nog niet dat er competitie is,” aldus Jelgersma. TNO becijferde in een onderzoek in opdracht van Koninklijke KPN NV dat het standaardpakket op de kabel in feite niet meer dan 6 euro per maand kost, zo hebben de initiatiefnemers bekend gemaakt. Het rapport – dat KPN naar buiten heeft gebracht – becijfert de opbouw van de tarieven waarbij deze alleen uit de analoge kabelradio en -televisie doorgifte bestaat. Jelgersma en Kramer zien dankzij de conclusies van dit rapport hun vermoedens bevestigd dat kabelaars zo’n 8 tot 10 euro per maand aan winst maken op elke kabelabonnee. Daarbij worden klanten volgens Jegersma bovendien ‘uitgehold’ in hun aanbod. Voorbeelden hiervan zijn de recentelijke digitale migratie van BBC World bij het Casemasmaldeel van Zesko Holding (analoog vervangen door LiveShop), maar ook de stille digitale migratie van andere zenders. “Kabelaars gebruiken hun macht om klanten te digitaliseren, waarna digitaal die macht ook wordt aangegrepen,” aldus Jelgersma. “Eénmaal digitaal dient de klant in feite uiteindelijk alleen aan te kopen wat die ene supermarkt aanbiedt.” Daarmee doelt Jelgersma op kabelaars die ook digitaal zenders uit het aanbod schrappen of duurder maken.

Geen KPN-project

Een woordvoerder van Koninklijke KPN NV alsmede het duo zelve zeggen niet met elkaar samen te werken. Baptiest Coopmans, topman van Koninklijke KPN NV riep tv-zenders op het Broadcast Omroepcongres op om in samenwerking kale kabeltoegang te verkrijgen. “KPN heeft een eigen belang, daar is niets mis mee, maar wij zijn meer bezig van een algemeen belang en daardoor neutraler,” aldus Jelgersma. KPN stelt desgevraagd wel “met belangstelling tegemoet te zien waar dat initiatief toe leidt.”

Het plan

Het plan behelst de opzet aan een gezamenlijk bedrijf  die de kabelexploitatie op zich zal moeten nemen. Deze zal dan kale kabelcapaciteit moeten inkopen en vervolgens een compleet pakket aan analoge en digitale diensten aan eindconsumenten moeten verkopen. Daarbij kan analoog eventueel gebruik worden gemaakt van filtertechnieken, maar kan ook een bepaalde afspraak met kabelaars worden gemaakt over de (terug)wederverkoop van het signaal van de zenders ten behoeve van de pakketten van de kabelaar zelf. Juridisch worden dan de bestaande contracten opgezet, met tegelijkertijd beschikbaarstelling van de tv-zenders voor distributie aan de kabelexploitant. Digitaal is volgens Jelgersma een kabelaar verplicht interconnectie te bieden op de bestaande digitale ontvangers, waardoor louter andere smartcards benodigd zijn en niet andere digitale ontvangers. De huidige praktijk is overigens dat kabelaars vooral operator gebonden digitale ontvangers in gebruik hebben die afgeschermd (kunnen) worden. In de (technische) praktijk zou er voor de kijkers niets veramderen bij kabelontvangst, het is enige is dat de abonnementsrelatie verlegd wordt.

Anderhalf jaar?

Bij de start van de gecombineerde zender RTL 8 / TeleShop 8 heeft RTL Nederland met kabelaars afgesproken geen concurrentie-initiatieven op de kabel te zullen steunen. RTL wilde sowieso met deze nieuwe herhaal/homeshopzender bij het verscheiden van Tien 100 % distributie verkrijgen, waarop kabelaars deze eis stelden. ProSiebenSat.1 Media (SBS 6, Net 5 en Veronica TV) kent dergelijke afspraken niet. Het duo Jelgersma en Kramer denkt zo’n anderhalf jaar nodig te hebben om de plannen te kunnen realiseren.

RTL Group en ProSiebenSat.1 Media afzonderlijk?

Het duo denkt niet dat de Nederlandse dochters van RTL Group en ProSiebenSat.1 Media zelfstandig een dergelijk model aan zullen willen bieden. “Wij werken vooral als katalysator tussen televisiebedrijven. Bovendien zitten ze in een bepaald maatschappelijk patroon in relatie met andere partijen en zijn ze terughoudend om dit zelf te ontwikkelen,” aldus Jelgersma. Toch erkent Jelgersma dat in theorie het zou kunnen dat de zendergroepen zelfstandig een dergelijke operatie ondernemen, maar dan is het niet mogelijk om een compleet analoog pakket voor de eindgebruiker te kunnen aanbieden. Kernpunt is volgens Jelgersma dat de verhouding tussen RTL en ProSiebenSat.1 Media niet relevant is op dit punt, maar de verhouding tussen kabelaars en televisiebedrijven alsmede de te hoge vergoeding die kabelaars met hun content verkrijgen, waarmee de zenders zelf nieuwe businessmodellen kunnen ontplooien.

Toch hebben RTL Group en ProSiebenSat.1 Media in hun ‘thuismarkt’ Duitsland ervaring met het zelf inhuren van kale distributiecapaciteit en het eventueel wederverkopen van aanvullende diensten. Van de zenders zelf komen lauwe reacties op het bericht. Een woordvoerder van SBS Broadcasting (ProSiebenSat.1 Media) zegt desgevraagd dat deze geinteresseerd de ontwikkelingen volgt maar thans geen concrete plannen op dit punt te melden zijn. Uit de wandelgangen van de commerciele televisiebedrijven blijkt dat deze hun aandacht (soms noodgedwongen) op andere zaken richten, waaronder de FIOD-ECD kwestie omtrent de belspelkwestie.

OPTA

De initiatiefnemers van het plan denken dat het met concrete plan toezichthouder OPTA met recht een nieuw besluit omtrent kabeltoezicht kan nemen op basis waarvan de initiatiefnemers hopen juridisch houvast te krijgen. Het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBB) stelde – als hoogste rechter in casu – in haar vonnis dat de OPTA-marktbesluiten nietig en onevenredig waren omdat geen concrete aanbieders bestonden als gevolg waarvan de inspanningen voor kabelaars te rechtvaardigen zijn. Volgens Jelgersma en Kramer zijn die er nu wèl. Vorige week organiseerde OPTA een hoorzitting voor direct belanghebbenden die deze toegang zoeken waarbij veel tv-belangstellenden aanwezig waren. OPTA wijst op de CBB-uitspraak en wacht met interesse een concrete verzoek tot toegang af. De kabelaars UPC en Zesko Holding (Casema, @Home, Multikabel) verwijzen door naar NLKabel.

Kabelsector: “stemmingmakerij”

Rob van Esch, reageert laconiek namens de kabelaars. “Het advies van KPN-lobbyist Peter Jelgersma is een zeer fantasierijk verhaal. Het is puur theoretisch. Het heeft geen binding met de werkelijkheid. Er is volgens mij geen enkele partij die zegt het is een boeiend advies en ook de partijen (tv-zenders, red.) die het zouden moeten doen, hebben er geen binding mee. Ik snap het ook wel omdat voor de SBS’en en RTL’en van deze wereld het van extreem belang is om de relatie met de kijker in stand te houden.
Met dit plan geven ze de de directe huidige relatie van de zenders met de kijkers in feite op, ” aldus de directeur van NLKabel. Volgens Van Esch heeft een duidelijke politieke bedoeling, “want wij hebben deze heren niet aan de deur gehad. Het gaat allemaal over ons, zonder ons. Mensen maken plannetjes en kloppen dan niet eerst bij de kabelaars aan. Alle kabelbedrijven willen serieus praten om zaken te doen. Het zijn luchtballonnetjes met een enorme heliuminhoud. Daarmee wordt wel stemming gemaakt.” Van Esch zegt desgevraagd dat kabelaars wel degelijk eigen toegangsbeleid hebben die transparant en openbaar is. Bovendien wijst de kabelvertegenwoordiger er op dat er nauwelijks geschillen zijn. Op de vraag waarom dan bij RTL 8 afgesproken is dat geen concurrentiele activitetien ontplooit mogen worden, wil Van Esch niet ingaan, omdat deze niet wil spreken over de inhoud van contracten.