COLUMN – “Een sterke publieke omroep en een sterke commerciële omroep hebben elkaar echt nodig. Je moet eens in landen kijken waar een zwakke publieke omroep is, Italië (en zuid-amerika), dan is de commerciële omroep ook vaak prut, dus we hebben elkaar nodig…”
Quote/unquote de voorzitter van de NOS-Raad van Bestuur – Henk Hagoort – in het VARA-programma De Wereld Draait Door. Hagoort vergist zich hier behoorlijk. Ook de NOS kan weten dat de publieke Italiaanse omroep Rai niet alleen van de grootste Europese publieke omroepen is, maar ook dat deze zeer sterk is. Over het kalenderjaar 2007 behaalde de Rai een gemiddeld marktaandeel van 42,2 %. In 2007 behaalden Nederland 1, 2 en 3 een marktaandeel van 31,3 % (24 uur per dag), resp. 33,1 % (18 tot 24 uur). In Italie bestaat er nog kijk- en luistergeld (107,53 euro per huishouden, resulterend in een opbrengst van 1,59 miljard euro). De totaal geconsolideerde omzet van de Rai is 3,23 miljard euro. Mediaset haalde in 2007 een marktaandeel van 40,5 % met een Italiaanse omzet van 3 miljard euro (totale omzet Mediaset is 4,08 miljard!). De Rai speelt als publieke omroep een rol van betekenis op tal van terreinen en is als publieke omroep een vele malen sterker bedrijf dan de Nederlandse publieke omroepsector, zowel in financieel opzicht als in ‘marktaandeel’ opzicht. Binnen de EBU, de koepel van Europese publieke omroepen is – al is het maar de grootte – de Rai een veel belangrijkere rol dan de Nederlandse Publieke Omroep. Waar de Rai en ook de Franstalig Belgische RTBF (per 1-1-2009 als voorzitter) onderdeel zijn van de ‘executive board’, is Nederland afwezig.
Mediaset is niet alleen een zeer sterk Italiaans commercieel mediabedrijf het is in Spanje evenzo sterk en is samen met het John de Mol-consortium Cyrte alsmede Goldman Sachs aandeelhouder van Endemol. In hoeverre de zenders van Mediaset ‘prut’ zijn, is aan de kijker. Gegeven is wel dat Mediaset een mediabedrijf van formaat is, en in tegenstelling tot de meeste andere commerciële tv-ondernemingen per zender eigen los van elkaar staande journaals kent en ook eigenaar is van filmproducent/distributeur Medusa. Mediaset stond in Europa (destijds als Fininvest) in feite mede aan de basis van de moderne commerciële televisie-industrie die van eind jaren ’70 tot 1984 gestalte kreeg toen in Nederland commerciële omroep in al haar gedaantes officieel verboden was!
De opmerking dat de publieke omroep in Italië zwak zou zijn of de commerciele omroep ‘prut’ in deze zin, raakt noch kant noch wal, tenminste uitgaande van bovenstaande gegevens. Een kwalificatie als zou Mediaset in die zin ‘prut’ of zelfs ‘goede produkties’ brengen,, is in vergelijking met Nederland vreemd. RTL en SBS kennen een soortgelijke commerciele programmering als Mediaset, zij het met minder eigen produkties en slechts één journaal (RTL Nieuws) en minder journalistieke uitzendingen.
Vreemd dat een voorzitter van het hoogste orgaan van de nationale Nederlandse publieke omroeporganisatie deze uitspraak doet ten aanzien van de publieke en commerciële Italiaanse omroep. Los hiervan, staat uiteraard de discussie van belangenverstrengeling in de vorm van Silvio Berlusconi – die zowel regeringsleider is als de grootste aandeelhouder van Mediaset – en de in extreme vorm doorgevoerde manier van een verpolitiekte publieke omroep, die de Rai is en de wijze waarop de Rai evenals Mediaset programma’s maakt en brengt, alsmede de ‘monopoliepositie’ die Mediaset als commerciele omroep heeft.
PS> in een reactie in de Volkskrant op stellingnames van de PVV vandaag heeft Hagoort een aantal stellingnames ingenomen. De reactie is hier te vinden. Afgaande op de feiten het volgende.
1) Hagoort stelt dat de publieke omroep in feite 3 euro per Nederlander kost, oftewel 79 euro per huishouden per jaar. Maar feitelijk klopt dit getal niet. Immers als je de publieke omroep, oftewel belastinggefinancierde omroep in Nederland bij elkaar optelt met aftrek van reclame kom je op een totaal van 718.384.000 euro waarvan ook bijdrages voor de regionale publieke omroep en Wereldomroep betaalt worden. En dan betalen Nederlanders – volgens de gegevens van 2007 – 102,62 euro per jaar. Uitgaande van 100 miljoen meer per 2011 (ligt vast), is het bedrag zelfs 116,9 euro per huishouden. En dan betaalt de Nederlander (inclusief baby’s, dementen, blinden, doven, tv-lozen) per maand 4,26 euro per maand in totaal. De lokale omroepbijdragen en directe financiering aan FunX/MTNL e.d. (totaal 20 miljoen) zijn hier niet in in meegerekend. De STER droeg 192 miljoen aan reclame-inkomsten bij in 2007.
2) De opmerking dat de publieke omroep slechts 3,5 % van haar budget besteedt aan internet is een selectieve werkelijkheid. Immers zonder de programma’s en het gebruik van de ‘bronnen’ die op radio, teletekst en televisie gemaakt worden, stelt de publieke omroep op internet nauwelijks iets voor. Uitzendinggemist is daar een mooi voorbeeld van.
3) Henk Hagoort laat onvermeld in zijn artikel dat hij niet alleen bestuurder is van de Nederlandse Omroep Stichting, maar ook van de Stichting Ether Reclame (STER) die als doel heeft reclamegeld binnen te halen.